Hamileliğin İlk Ayında Değişim ve Aya Özgü Beslenme Önerileri
- Ayda Annedeki Değişiklikler:
En son görülen adet kanamasından (regl, menstürasyon) 2 hafta sonra yumurtlama olduğu için döllenme bu günlerde oluşur. Bu yüzden gebeliğin 1. veya 2. haftası denilen günlerde aslında henüz hiçbir gebelik yoktur. 3. hafta döllenme ve rahime doğru yol alma ile geçer. Ancak 4. haftada rahime gebelik ulaşır ve buraya yerleşir. Bu yüzden 4 haftadan öncesinde rahimde bir gebeliğin varlığından söz edilemez. Reglin normal rutininde olmadığı ilk gün yaklaşık 2 haftalık hamilelik varlığından söz edilebilir. Bulantı, kusmanın bu dönemde görülmez ancak, tükürük salgılanmasında artış olabilir. Plasenta, bebeğin beslenmesini ve gelişmesini sağlayacak kordon oluşmaya ve hormon üretmeye başlar. Bebek gelişirken, bebeği koruma görevi olan amniyotik sıvı da plasenta içinde oluşmaya başlar.
Hamileliğin dördüncü haftasında anne adayında hafif bazı değişiklikler olur ancak tam adet zamanına denk geldiği için bunlar adetin yaklaştığını gösteren belirtiler sanılabilir. Göğüslerde hassasiyet, şişkinlik hissi, bazen gebeliğin yerleşmesine bağlı lekelenme gibi belirtiler görülebilir.
Annede ilk 3 ayı kapsayan süreçte duygusal değişimler ve mizaç değişiklikleri olabilir. Gayet iyi hissederken aniden gerginleşip, zaman zaman sinirli, aksi, dargın ağlamaklı davranabilir. Korku, kaygı, neşe, stres gibi duyguları bir arada ve iç içe yaşayabilir.
- Ayda Bebekteki Değişiklikler:
Yumurta ve sperm birleşmiş , döllenme oluşmuş ve bu döllenme sonucunda embriyo meydana gelmiştir. Bebek, embriyo denilen bir hücreden gelişir. Henüz bir bebekten söz edilemez o bir embriyodur. 1 aylık (4 haftalık) gebeliğin boyu gözle veya ultrasonla görülemeyecek kadar minik, yaklaşık 1-2 mm’dir ve baş ve bedenden ibarettir. Babanın üreme hücresi, bebeğin cinsiyetini belirler.
Gebeliğin 1. Ayı İçin Diyetisyen Tavsiyeleri:
Gebelik testinde, gebelik pozitif çıktığından itibaren anne adayı artık kendisi için yeni bir dönemin başladığını bilerek yaşam tarzını düzenlemelidir.
Gebeliğin ilk döneminde ve hatta gebelik öncesinde folik asitten zengin besinlerin beslenmede yer alması sağlıklı bir gebelik zemini ve sürecini destekler. Folik asit için besin kaynakları ise ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, karnabahar, et, süt, yoğurt ve türevleri, yumurta ve tahıllar olarak sıralanabilir. Folik asidin yetersiz alımıyla düşük doğum ağırlıklı bebekler, erken doğum, nöral tüp defektleri ve annede megaloblastik anemi oluşabilir.
Gebelikte bazı özel durumlar hariç düzenli vitamin kullanımı mutlaka gerekli değildir. Gebelik dönemi boyunca ihtiyaç duyduğunuz vitaminlerin tümü düzenli beslenme yoluyla alınabilir ve doğru olanı da budur.
Eğer muayene olunmamışsa hemen doktora başvurmak gerekir. Gerekli tahliller yapılmalı ve gerek varsa vitamin takviyelerine başlanmalıdır.
Gebelikte folik asit ihtiyacı belirgin bir şekilde artar ve günlük ihtiyaç neredeyse 2 katına çıkar. Anne adayları doktor kontrolünde gebe kalmadan en az 1 ay önce folik asit kullanımına başlamalıdır.
Sigara kullanıyorsa tamamen bırakmalı, alkol tüketimi varsa sonlandırmalı, yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenme kurallarına dikkat etmeye başlanmalıdır. Alkol alışkanlığı engellenemiyorsa günlük1 kadeh (15 cl ) kırmızı şarap seçilebileceği gibi bu miktardan asla fazla olmamalıdır.
Kafein tüketimi sınırlandırılmalı, gebelik süresince günde 300 mg yani yaklaşık 2 fincan kahveyi (kafein içeriği kahve türüne göre kafein içeriği değişiklik gösterir) aşmamaya dikkat edilmelidir. Çalışmalara göre yüksek miktarlarda kafein alımı; düşük doğum ağırlıklı bebek ve düşük riskinde artışa neden olabilmektedir.
Anne adayının gebeliğe başlangıç ağırlığı önemlidir. Gebeliğe fazla kilo ile başladıysanız, ilk 3 ay aldığınız kaloriyi çok fazla artırmaya gerek yoktur. İlk 3 ay kilo almamak sorun yaratmaz. Ancak ağırlık kaybına neden olabilecek davranışlarda bulunmak veya kilo alımını katı bir şekilde sınırlandırmak gebelik dönemi için doğru bir davranış değildir. Bu ayda anne adayı, beslenmesini disipline etmek için,sık aralıkla az miktarlarda beslenme alışkanlığı edinmeye çalışmalıdır.
Artık hamileyim daha fazla enerji ihtiyacım var demek için çok erken. 3. ay tamamlanana kadar anne adayının, bebek gelişimini desteklemek için ekstra enerjiye ihtiyacı yoktur. Yanlış inanışlar ile gereksiz ağırlık kazanımından uzak durulması gerekir. Gebeliğin ilk ayında dikkat edilmesi gereken en önemli beslenme davranışı, öğün düzenini şekillendirmek, günlük beslenme alışkanlığını 3 öğünden 6 öğüne çıkarmak ve bir defada aşırı miktarda besin tüketimini önlemek olmalıdır. Gelecek aylarda organlar üzerindeki baskı arttığında, sindirim sorunları yaşanmasını önleyecek alışkanlıklar edinmiş olmak önemli bir avantaj sağlayacaktır.
Yapılan araştırmalar; günlük 10.000 Ünitenin (IU) üzerinde A vitamini tüketiminin düşük riskini arttırabileceğini göstermektedir. Bu nedenle gebeliğin ilk 2 ayında, A vitamininden zengin , karaciğer, balık yağı,tereyağı, yumurta, böbrek .gibi besinlerin tüketiminde aşırıya kaçılmamalıdır.